1. معرفی کتاب نه تشویق نه تنبیه – 12 آذر 1399

کتاب نه تنبیه ، نه تشویق : سلام من یلدا هستم از آکام و امروز با معرفی کتاب نه تشویق، نه تنبیه کنارتون هستم. این کتاب نوشته الفی کهن و ترجمه خانم اکرم کریمی و در انتشارات صابرین به چاپ رسیده.

فکر می کنم براتون جالب باشه بدونید که عنوان اصلی کتاب punished by rewards است که اگر بخواهیم تحت الفظی اون رو ترجمه کنیم باید بگیم، تنبیه کردن به واسطه دادن جایزه. جالب نیست؟ برخلاف تصور ما که همیشه از جایزه به عنوان وسیله ای برای تشویق فرزندانمون استفاده می کنیم. نویسنده این کتاب معتقده جایزه دادن هم می تونه خودش به نوعی تنبیه به حساب بیاد و در سراسر کتاب تلاش می کنه درباره معایب جایزه دادن و دلایلش برای رد این کار صحبت کنه.

نویسنده معتقده دادن پاداش، که به واسطه تبعیت از تفکر گندم از گنذدم بروید. جو ز جو به وجود اومده می تونه مثل تنبیه اثر نامطلوبی داشته باشه. همه ما از اثرات نامطلوب تنبیه مطلعیم و می دونیم شاید به طور موقت رفتار نادرست رو خاموش کنه. اما در طولانی مدت می تونه اثرات منفی زیادی داشته باشه. حالا باید به این فکر کنیم که دادن جایزه هم می تونه همین اثرات رو داشته باشه.

در فصل چهار کتاب ، نویسنده با تکیه بر دلایلی که اونها رو توضیح می ده، ناکارامد بودن پاداش رو مطرح می کنه.

خود پاداش دادن و توجه به گرفتن پاداش از جانب کودک تمرکزش رو از روی کار از بین می بره و به سمت اینکه چه طور جایزه رو دریافت کنه سوق می ده.

کهن نویسنده کتاب معتقده دادن پاداش راهکاری بر ضد تنبیه نیست. بلکه پاداش و تنبیه در واقع دو روی به سکه هستند. مثلا مادری رو تصور کنید که به فرزندش می گه آخر هفته می برمت پارک، و هر بار که کودک رفتار نادرستی انجام می ده مادر تهدید می کنه که از پارک خبری نیست. ایا اثر این تهدید کمتر از تنبیهه؟

از طرفی پاداش می تونه روی روابط هم تاثیر نامطلوب بگذاره. وقتی قراره جایزه به برنده داده بشه بقیه افراد همه رقیب می شن، برد من به معنی شکست بقیه است. تو این شرایط من قطعا تمایلی به همکاری و کمک به دیگران ندارم.

حتی ممکنه تلاش کنم رقیب هام رو به شکلی غیر اخلاقی حذف کنم. ممکنه ما فکر کنیم برای حذف این مشکل می تونیم جایزه گروهیبدیم. یعنی مثلا اگه خواهر و برادرا بتونن با هم اتاق رو مرتب کنن هر دو جایزه می گیرن. اما مشکل اینه که اگه کار خراب بشه ممکنه کاسه کوزه ها سر یه نفر بشکنه و باز هم خصومت و تفرقه ایجاد شه. نویسنده معتقده این عمل مشابه تفرقه بنداز و حکومت کن در بعضی از حکومت‌هاست.

از طرفی دادن پاداش مثل خود تنبیه به معنای نابرابری قدرت بین پاداش دهنده و مخاطبه. این نابرابری هم فی نفسه می تونه به روابط آسیب وارد کنه.

دلیل سومی که مطرح میشه اینه که اصولا تنبیه یا پاداش اصلا به علت رفتار فکر نمی کنه. به مادری فکر کنید که بچه اش رو تهدید می کنه که اگه برنگردی تو تختت فردا از تلویزیون خبری نیست. یا مادری که به کودکش می گه اگه بری سر جات بخوابی فردا بهت شکلات می دم. این مادر اصلا به علت پشت رفتار کودک فکر نکرده. شاید شکل ظاهری رفتار رو بتونه تغییر بده اما علت اصلی هنوز رفع نشده. شاید اگه علت پیدا بشه و مشکل رفع بشه بهتر بشه از کودک بخواهیم به رختخواب برگرده.

همچنین مطرح می کنه که ما وقتی که برای گرفتن پاداش کاری می کنیم . همون کاری رو انجام می دیم که ازمون خواسته شده. نه بیشتر. پس خطر پذیری مون کم میشه. تلاشمون برای بهتر شدن یا دیدن جزییات پایین میاد.

به این بخش از کتاب نه تشویق نه تنبیه گوش کنید

ترزا امابایل که در این زمینه تخصص دارد. از ما می خواهد موشی را در هزارتوی رفتارگرایان تصور کنیم که می خواهد راه رسیدن به پنیر را پیدا کند. موش به امید یافتن یک راه میان بر، هوشمندانه به سبک سنگین کردن امتیازات راه دیگری که کمتر پنیر می دهد نمی پردازد. خیر، بلکه فورا در مسیری می دود که حس می کند آنجا صبحانه انتظارش را می کشد. مطمین ترین و سریعترین راه به بیرون ، راه غیر خلاقانه ای است که بسیار طی شده. هر چه مسیر دستیابی به اهداف بیرونی با تفکر کمتری طی شودامکانات خلاقانه کمتر مورد بررسی و چند و چون قرار می گیرد.

وی اضافه می کند کانون محدودی که پاداش عرضه می دارد نیز نگران کننده است زیرا استقبال از جنبه های حاشیه ای گاه دقیقا همان چیزی است که خلاقیت اقتضا می کند. یادگیری اتفاقی گاه همان چیزی است که به دنبالش هستیم.

البته در فصول بعدی کتاب نه تشویق نه تنبیه ، هم دلایل دیگه ای برای رد پاداش مطرح می شه.

در ادامه پیشنهاداتی ارایه می کنه تا آثار مخرب پاداشها در دراز مدت را رفع کنه.

در بخش سوم کتاب نویسنده تلاش می کنه راهکارهایی ورای پاداش رو مطرح کنه. و معتقده با کمک این راهکارها ما می تونیم کاری کنبم که بچه ها رفتارهای خوب و مطلوب رو با کمک انگیزه های درونی و نه مشوق های بیرونی انجام بدن. البته باید در نظر داشت که تغییر رفتار خود ما نباید دفعتی و بدون در نظر گرفتن جوانب باشه. برای همین نویسنده تلاش کرده شیوه اجرایی کردن تغییرات رو هم به خواننده یاد بده.

در یک نگاه کلی کتاب تلاش می کنه به مخاطب بگه پاداش دادن راه درستی برای بالا بردن انگیزه کودک نیست. و ما می تونیم از جایگزین‌های خیلی بهتری برای رسیدن به این هدف استفاده کنیم.