5 کار ممنوع در تنبیه کردن کودک

در تربیت فرزند مهم‌ترین ابزاری که در اختیار دارید، تشویق و تنبیه است. در واقع کودکان بیش از آن که با دستورات شما تربیت شوند با تشویق و تنبیه تربیت می‌شوند. اما آنچه بیشتر والدین به عنوان تنبیه می‌شناسند، یک روش خشن و آزارنده است. در حالی که تنبیه به معنای «آگاه کردن» و «توجه دادن» است به گونه‌ای که فرزندتان با عواقب کار اشتباه خود آشنا شود و از آن دست بردارد. به همین دلیل بهترین شیوه تنبیه محروم سازی موقت کودک از کاری که دوست دارد و چیزی که از آن لذت می‌برد است.

در ادامه به برخی از روش‌های اشتباه و مخرب تنبیه کودک که بیشتر والدین به کار می‌برند اشاره می‌کنیم.

روش‌هایی که باید از شیوه تربیتی شما حذف شوند و جای خود را به تنبیه اصولی بدهند

1. تنبیه بدنی:

تقریبا همه پدر و مادرها می‌دانند که یکی از بدترین روش‌های تنبیه، تنبیه فیزیکی و بدنی است اما باز هم دچار آن می‌شوند. شاید به این دلیل که خودشان هم قربانی چنین تنبیهی بوده‌اند و وقتی با اشتباه‌های فرزندشان مواجه می‌شوند ناخوادآگاه در قالب والدین خود عمل کرده و به کتک زدن روی می‌آورند.

اما واقعیت این است که کتک زدن شاید با ایجاد درد جسمی یا ترس و وحشت در کودک برای مدتی رفتار او را کنترل کند اما کمکی به حل مشکلات اساسی نمی‌کند. کتک زدن در واقع آموزش عملی خشونت است و کودکی که کتک خورده به راحتی نسبت به دیگران پرخاش و خشونت می‌ورزد. علاوه بر این کتک زدن باعث سرکوب عزت نفس و اعتماد به نفس کودک می‌شود و به او می‌آموزد خشونت راهی برای حل مساله است. همچنین کودک از آنجایی که توانایی جسمی مقابله با شما یا دفاع از خودش را ندارد، در پاسخ به کتک‌ها لجبازی بیشتری می‌کند و رابطه شما بیش از پیش وارد چالش می‌شود.

2. تحقیر و سرزنش:

برچسب زدن به کودک، دادن لقب‌های منفی به او و مقایسه کردنش با کسانی که از او بهتر هستند باعث تحقیر کودک می‌شود. شاید شما فکر کنید که با تحقیر کردن کودک انگیزه تغییر و تحول را در او به وجود می‌آورید و باعث می‌شوید خودش را اصلاح کند. اما تحقیر نتیجه عکس دارد. کودک تحقیر شده، خودش را بی‌ارزش و دوست نداشتنی می‌بیند و انگیزه‌ای برای بهتر شدن نخواهد داشت. او از شما متنفر خواهد شد و از هر فرصتی برای مقابله با شما استفاده خواهد کرد.

3. فریاد و ناسزا:

بچه‌ها بیش از هر چیز با مشاهده رفتار بزرگترهایشان می‌آموزند. بنابراین اگر می‌خواهید کاری را انجام دهد به جای دادن زدن و ناسزا گفتن خودتان دست به کار شوید و به صورت عملی، روش انجام آن کار را به کودک یاد بدهید. والدی که زود از کوره در می‌رود، ناسزا می‌گوید و با فریاد و خشونت رفتار می‌کند به فرزندش حل مساله یا رفتار درست را نمی‌آموزد. بلکه او را تبدیل به شخصیتی سردرگم، ترسیده و مضطرب می‌کند که نمی‌تواند درست را از غلط تشخیص دهد.

4. قهر و زندانی کردن کودک :

اگر شما هم از آن والدینی هستید که برای تنبیه کودک او را در اتاقش حبس می‌کنید یا با او قهر می‌کنید باید در روش تنبیهی خود تجدید نظر کنید. قهر کردن با کودک یعنی نادیده گرفتن او و برآورده نکردن نیازهایش. زندانی کردن کودک در اتاقش هم معنای مشابهی دارد. این دو رفتار باعث می‌شوند کودک احساس بی‌ارزشی کند. بترسد که شما را برای همیشه از دست داده و سرخورده و مضطرب شود. در حالی که هدف شما از تنبیه باید اصلاح رفتار اشتباه و متوجه کردن کودک باشد. نه نابود کردن شخصیت و سلامت روانی او.

5. تهدید و ترساندن کودک :

بعضی از والدین برای تنبیه کودک با گفتن جملاتی مثل «وایسا بابات بیاد» او را از پدر می‌ترسانند. بعضی دیگر از والدین دست به دامان آقا گرگه، آقا دزده، لولو و… می‌شوند تا به واسطه رعب انگیز بودن این موجودات خیالی کودک را مهار کنند. اما واقعیت این است که متوسل شدن به این موجودات خیالی باعث اضطراب، ناامنی و احساس بی‌اعتمادی در کودک می‌شود.

از سوی دیگر این تهدیدها به مرور کارکرد خود را از دست می‌دهند و کودک یاد می‌گیرد که قرار نیست هیچ لولویی از راه برسد و او را ببرد. تهدید کردن کودک با خشم پدر یا آمپول آقای دکتر هم شاید چندباری نتیجه بخش باشد اما به اثرات مخربی که در رابطه کودک با پدرش یا ترسیدن او از دکتر می‌گذارد نمی‌ارزد. ضمن این که اگر این تهدیدها عملی نشوند، باعث می‌شوند کودک یاد بگیرد حرف شما پشتوانه ندارد و او دیگر از شما حساب نخواهد برد.

نویسنده: آرزو رستم زاد