با کودکی که اسباب بازی هایش را به دیگران نمی دهد چه کنیم؟ آموزش اشتراک گذاری به کودک

یکی از مشکلات رایج پدر و مادرها این است که کودکشان حاضر نیست اسباب بازی‌ها یا وسایل شخصی‌اش را با دیگران به اشتراک بگذارد و مفهوم اشتراک گذاری را نمیداند. او می‌خواهد همه چیز مال خودِ خودش باشد و همین باعث می‌شود در بین دوستانش بچه‌ای لجوج و خسیس به نظر می‌رسد. این مشکل در بچه‌هایی که کمتر از 3 سال دارند حادتر است و ممکن است کار به داد و فریاد، دعوا و گریه بکشد. حتی گاهی کودک آن قدر به اسباب بازی‌اش می‌چسبد که ممکن است برای گرفتن آن از دست دیگران به رفتارهای خشنی مثل گاز گرفتن و کشیدن مو و… رو بیاورد. این رفتارها از یک سو باعث شرم و ناراحتی والدین شده و آنها را با کودکشان وارد چالش می‌کند و از سوی دیگر آنها را نگران می‌کند که شاید کودکشان خسیس باشد.

واقعیت این است که این حساسیت کودکان، مربوط به دوره‌ای از رشدشان است و با بزرگتر شدن کودک مشکل هم تا حد زیادی حل می‌شود. کودکان زیر 5 سال خود محور هستند و فقط خودشان و احساسات خودشان را در نظر می‌گیرند. در واقع همین خود محوری باعث می‌شود کودک نه تنها درباره وسایل خودش حس مالکیت قوی داشته باشد بلکه درباره وسایل دیگران که او به آنها علاقه دارد هم همین حس مالکیت را پیدا کند! مثلا عاشق عروسک یکی از همبازیانش شود و بخواهد آن را به زور بگیرد و با خود به خانه بیاورد.

اما این دلیل نمی‌شود که رفتار ناپسند کودک، خشونت او با همسالان یا نادیده گرفتن احساسات و عواطف دیگران را طبیعی بدانید و با آن مدارا کنید. بنابراین :

چه کار باید کرد تا کودک راضی شود اسباب بازی‌ها یا وسایل شخصی‌اش را با دوست و مهمان تقسیم کند؟( اشتراک گذاری )

1. قبل از این که بخواهید مفهوم صداقت و به اشتراک گذاشتن را به کودک آموزش دهید. اجازه دهید به قدر کافی احساس مالکیت را تجربه کند. برای او وسایلی مختص خودش بخرید، نه این که یک اسباب بازی مشترک با خواهر یا برادرش برای او تهیه کنید. شکل گیری مفهوم مالکیت (مال خودِ خودم) باعث می‌شود کودک احساس امنیت و استقلال کند. پس از تجربه این حس و تثبیت مفهوم «مال من» یا «مال او»، کودک آماده به اشتراک گذاشتن دارایی‌هایش می‌شود و همچنین یاد می‌گیرد به مالکیت دیگران احترام بگذارد و دنبال تصاحب دارایی‌های آنها نباشد.
2. برای وادار کردن کودک به اشتراک گذاری، به زور و اجبار متوسل نشوید. اگر همیشه سعی کنید با زور و اجبار او را وادار کنید تا اسباب بازی‌ها یا وسایلش را به اشتراک بگذارد، کودک شروع به لجبازی می‌کند و سعی می‌کند به شما نشان دهد که «مال او» مال او است.
3. به کودک بگویید به اشتراک گذاشتن اسباب بازی‌ها یا وسایلش باعث نمی‌شود آنها را از دست بدهد. مثلا بگویید: «این عروسک مال توعه ولی حالا که مهمون داریم، قراره چند ساعتی با هم باهاش بازی کنید. وقتی مهمون‌ها رفتن دوباره عروسک خود تو می‌شه». تاکید روی مالکیت و تاکید روی موقتی بودن این اشتراک باعث می‌شود کودک همکاری بیشتری با شما نشان دهد. همچنین بهتر است در ادامه، برای ترغیب بیشتر کودک بگویید: «دفعه بعد که ما خونشون رفتیم تو هم می‌تونی با عروسک‌های اون بازی کنی».
4. زمانی که از کودک می‌خواهید وسیله‌ای را با همبازی‌هایش به اشتراک بگذارد و می‌دانید این کار برای فرزندتان سخت است. سعی کنید زمان استفاده از وسیله را مدیریت کنید. مثلا بگویید: «10 دقیقه تو با این توپ بازی کن و بعد از 10 دقیقه نوبت دوستته». به آنها بیاموزید نوبت‌شان را رعایت کنند و قواعد اشتراک گذاری را زیر پا نگذارند. به این ترتیب کمک می‌کنید فرزندتان به طور تدریجی و کنترل شده با مفهوم اشتراک گذاری آشنا شود و فشار روانی زیادی به او وارد نشود.
5. کودک را با مفهوم قرض دادن آشنا کنید. به او بگویید که گاهی آدم‌ها وسایلشان را به صورت موقتی به دیگران می‌دهند اما در اصل وسیله دوباره مال خود آنها است. بعد به صورت عملی این مفهوم را برای او جا بیندازید. مثلا تی شرت همسرتان را چند ساعتی قرض بگیرید و بپوشید یا ظرفی را از یکی از اقوام قرض بگیرید و دوباره برگردانید. کودک با مشاهده این فرایند می‌تواند مفهوم مالکیت و بخشش موقت را بهتر درک کند.
6. به اشتراک گذاری وسایل را برای کودکتان تبدیل به یک سرگرمی جذاب و مفرح کنید. مثلا از دوستان فرزندتان بخواهید وقتی به خانه‌تان می‌آیند برخی از اسباب بازی هایشان را هم با خود بیاورند تا یک بازی دسته جمعی جالب انجام دهید. در این بازی بهتر است طوری اسباب بازی‌ها را تقسیم کنید که هر کس با اسباب بازی دیگر بازی کند. یا می‌توانید تا یک تئاتر خانگی ترتیب دهید که در آن بچه‌ها بر اساس نقش هایشان کلاه، عینک، کت و… می‌پوشند و برای این کار باید لباس یا اکسسوری خودشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
7. اگر کودکتان روی برخی وسایلش خیلی حساس است، سعی کنید آموزش مفهوم بخشش و اشتراک گذاری را از آن وسایل شروع نکنید. حتی زمانی که مهمانی به خانه شما می‌آید می‌توانید آن وسایل را از جلوی دید بردارید تا بچه‌ها را وارد چالش نکنید.

نویسنده:آرزو رستم زاد