6. چگونه در بچه ها انگیزه درونی ایجاد کنیم؟-آکام

سلام… از اکام  با ششمین پادکست از مجموعه انگیزه درونی و با موضوع ایجاد انگیزه درونی در بچه ها کنارت هستم.

ایجاد انگیزه درونی در کودکان

شاید یه کم سخت به نظر برسه. شاید ندونیم که چه طور باید کاری کنیم که بچه ها خودشون علاقه مند بشن که مثلا اتاقشون رو مرتب کنند یا تکالیفشون رو انجام بدن.

البته که برای بعضی چیزها ممکنه بچه ها خودشون ذوق داشته باشند و علاقه مند باشند. تو این جور مواقع فقط کافیه که ما اونها رو به جایزه و پاداش عادت ندهیم. یعنی مثلا اگه پسر یا دخترمون به نقاشی علاقه منده بابت کشیدن نقاشی بهش جایزه ندیم. البته که می دونم گاهی هم مشکل اطرافیان هستن که از سر محبت رفتار متفاوتی دارند و مدام دوست دارند به بچه ها جایزه بدن. اما باور کن که مهم رفتار خود توئه. پس با آرامش به همون تمجید و تحسین کلامی که تو پادکستهای قبلی بهش اشاره شد و درباره روشش صحبت کردیم عمل کن. خیلی هم نگران تاثیر رفتار دیگران نباش.

یه مثال خیلی ملموس برای این مساله اینه که خیلی از مامانها و باباهای نگران برای اینکه فرزندشون غذاهای کمتر محبوب مثل سبزیجات رو بخوره بهشون قول جایزه که معمولا بستنی و شکلاته می دن. در حالی که این روش بیشتر باعث می شه بچه ها انگیزه ی خودشون رو هم برای خوردن این غذاها از دست بدن. یادمه تو یه مهمونی به یه کوچولویی بعد هر لقمه غذا یه چیپس می دادن.

وقتی علت رو از مادربزرگ کودک که داشت این کارو می کرد پرسیدم، گفت اینطوری غذا می خوره. البته که صلاح مملکت خویش خسروان دانند اما اگه از من بپرسی این بدترین شیوه غذا دادن به کودکه. کودک قرار نیست به خاطر گرفتن جایزه و غذای مطلوبش غذای اصلی رو بخوره. این کار می تونه به شدت باعث بدغذا شدن کودک بشه و باعث شکل گیری عادت غلط درونی بشه. مهمترین دلیل غذا خوردن سیر شدنه و این مساله خودش پاداش دهنده است. پس نیازی نیست که ما دنبال پاداش دیگه ای باشیم. البته برای کمک به بچه های بدغذا راهکارهای زیاد دیگه ای هم وجود داره که باید تو یه بحث دیگه مفصل به اونها بپردازیم.

برگردیم سر صحبت قبل، اگر یه کار فی ذات برای کودک لذت بخش نبود چه طور می تونیم برای انجامش انگیزه کافی درون خود کودک ایجاد کنیم؟

شاید یکی از بهترین مثالها برای این حالت زمانی باشه که می خوایم کوردک رو ترغیب کنیم وقتی وارد جمعی می شه سلام کنه. قبول دارم که این مساله برای خیلی از ما مهمه. چون علاوه بر اینکه ممکنه فرزندمون مورد قضاوت قرار بگیره خودمون هم توبیخ می شیم که چرا فرزندمون رو درست تربیت نکردیم. آنچه که مسلمه قطعا تنبیه حتی اگه باعث بشه فرزندمون الان سلام کنه، توی طولانی مدت ممکنه دیگه موثر نباشه، به علاوه اینکه تاثیر بسیار نامطلوبی روی روابط ما می تونه بگذاره. جایزه دادن هم کار درستی نیست. چون کودک فکر می کنه این کار رو باید به خاطر جایزه انجام بده و در نبود جایزه ممکنه این کار رو نکنه. علاوه بر اینکه به حساسیت ما پی می بره و بعدا در بزنگاهها برای تحت فشار قرار دادن ما ازین اهرم استفاده می کنه.

بهترین راهی که من بهش رسیدم این بود که شرایط رو طوری فراهم کنیم که کودک خودش تصمیم به این کار بگیره. مثلا اجازه بدیم خیلی خوب ببینه و شاهد رفتار ما در تعامل با سایرین باشه. ببینه که مال وقتی به هم می رسیم سلام می کنیم. توی بازی و توی قصه ببینه وقتی افراد به هم می رسن سلام می کنن یعنی این یک مسیولیت فردیه که من هم باید بهش پایبند بمونم. به علاوه اینکه اگر تصمیم گرفت این کارو نکنه بهتره اجازه بدیم با عواقب کارش روبه رو بشه. اینکه دیگران ممکنه بهش خرده بگیرن. هر چند این رفتار دیگران هم بسیار کار نامطلوبه.

اما ما می توانیم بعد از مواجهه با رفتار نامطلوب دیگران باش همدلی کنیم و ازش درباره حسش بپرسیم و توضیح بدیم که از ناراحتی اش ناراحتیم. اما اگه تصمیم داره باز سلام نکنه ممکنه باز با این رفتار از جانب دیگران روبه رو بشه. در واقع اجازه بدیم با پیامد رفتارش روبه رو بشه و تعادل ذهنی اش کمی به هم بریزه. وقتی تعادل ذهنی به هم می ریزه در ما و البته بچه ها نوعی نیاز احساس می شه. این نیاز ما رو به سمت انجام رفتاری سوق می ده مشکل رو حل می کنه. نیرویی که ما رو به اون سمت می کشه می تونه همون انگیزه درونی باشه.

در واقع یکی دیگه از راههای ایجاد انگیزه درونی ایجاد نیاز در کودکه. به عبارت دیگه مادر می تونه با ایجاد نیاز و به هم زدن تعادل ذهنی کودک در اون برای ایجاد رفتارهای خاص انگیزه ایجاد کنه. این کار به تقویت مهارت حل مساله هم می تونه کمک کنه. به این مثال دقت کن. فرض کن قراره کودک داستانی رو برای شما نقاشی کنه، اما بلد نیست آدم بکشه. چون تعریف کردن قصه رو دوست داره برای کشیدن نقاشی احساس نیاز می کنه و خودانگیخته دلش می خواد کشیدن آدم رو یاد بگیره.

خوب در این مجموعه درباره ایجاد انگیزه درونی و حفظش صحبت کردیم. تو مجموعه بعدی با هم درباره جایگزینهایی برای تشویق و تنبیه برای تغییر رفتارهای نادرست صحبت می کنیم. منتظرمون باش.

• چگونه تحسین های شناختی منجر به انگیزه درونی در کودک میشود؟
• اصول بازی و اهمیت بازی برای تقویت مهارت های کودک
• نکات مربوط به لذت بردن از بارداری