اهمیت روابط اولیه کودکان با همسالان و تاثیر آن بر رشد کودک

دانش پژوهان حوزه رشد کودک همیشه به اهمیت روابط همسالان توجه نشان داده اند. به ویژه در دوره نوجوانی، زمانی که همسالان ممکن است رفتار ضد اجتماعی یکدیگر را تسهیل کنند. غالباً تصور می‌شود كه در اوایل کودکی، به این خاطر كه روابط با اعضای خانواده تأثیر بیشتری دارد. اهمیت همسالان كمتر است. با این وجود، تحقیقات اخیر به وضوح نشان می‌دهد که حتی نوزادان هم وقت خود را با همسالان خود می‌گذرانند و برخی از کودکان سه و چهار ساله در حال حاضر در پذیرفته شدن توسط همسالان خود مشکل دارند. مشکلات اولیه با همسالان پیامدهای منفی برای مراحل رشد بعدی اجتماعی و عاطفی کودک دارد. برای درک اینکه چرا برخی از کودکان ارتباط با همسالان را دشوار می‌دانند. مطالعه رشد روابط اولیه با همسالان مهم است.

روابط ابتدایی با همسالان

موضوع روابط ابتدایی با همسالان مربوط به ارائه دهندگان خدمات در بخشهای آموزشی، خدمات اجتماعی و بهداشت روان است. در جامعه غربی، تقریباً همه کودکان در کنار همسالان خود تحصیل می‌کنند. حتی در بعضی از کشورها مانند انگلیس، تحصیلات قانونی از چهار سالگی آغاز می‌شود. مسئله داشتن در روابط با همسالان ممکن است تأثیرات نامطلوبی را در مدرسه نیز به دنبال داشته. و عواقب بعدی را برای موفقیت تحصیلی به همراه داشته باشد. علاوه بر این، حتی نوزادان و کودکان نوپای کم سن و سال نیز اغلب با همسالان خود با توافق و نظارت والدین یا با تدارک و در نظرگیری اصول مراقبت از کودکان وقت می‌گذرانند. اما مطالعاتی که کیفیت تعامل با همسالان را در زمینه مراقبت از کودک بررسی کند. نسبتاً کم است. مطالعه روابط بین همسالان برای کودکان با نیازهای ویژه آموزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. قاعده‌ی “جریان اصلی” برای کودکانی که نیازهای ویژه آموزشی دارند. بر این فرض استوار است که برای چنین کودکانی، وقت گذراندن با همسالانِ در حال رشد، بسیار مفید است. با این حال، اگر تجربه این روابط بسیار منفی باشد تجربه تعامل با همسالان ممکن است در اهداف آموزشی تداخل ایجاد کند.

چالش ها و مسائل

چندین مشکل مهم برای حل وجود دارد که ممکن است از نظر سوالات تحقیق زیر ارائه شود:

1. چه زمانی کودکان برای اولین بار توانایی برقراری ارتباط با سایر کودکان در سن خود را دارند؟
2. چه مهارت هایی توانایی برقراری روابط ابتدایی با همسالان را ارتقا می‌دهد؟
3. چرا بعضی از کودکان خردسال کمتر مورد قبول همسالان خود هستند؟
4. آیا روابط اولیه با همسالان در دراز مدت روی کودک تأثیر دارد؟

زمینه تحقیق

این اطلاعات از یک گروه متنوع از مطالعات بدست آمده است. این موارد شامل مطالعات تجربی و مشاهداتی در مورد تعامل نوزادان و کودکان نوپا با همسالان خود است. مطالعات محیطی در مورد رشد اجتماعی کودکان؛ مطالعات آموزشی و روانشناختی درباره سازگاری کودکان با کلاسهای مراقبتی و مهد کودک؛ مطالعات اجتماعی، روانشناختی، جامعه شناختی و مطالعات اخلاقی شبکه های اجتماعی و دامنه روابط کودکان خردسال.

یافته های اخیر برای پاسخ به سوالات کلیدی مقاله

1.چه زمانی کودکان توانایی ارتباط با همسالان خود را پیدا می‌کنند؟

بیشتر نوزادان و کودکان نوپا به طور منظم با همسالان خود ملاقات می‌کنند. برخی از آنها نیز روابط طولانی مدت را با همسالان خاص خود تجربه می‌کنند که از بدو تولد آغاز می‌شود. تا شش ماهگی، نوزادان می‌توانند با لبخند زدن، لمس کردن و صدا درآوردن با سایر نوزادان ارتباط برقرار کنند. در سال دوم زندگی، آنها رفتارهای اجتماعی و رفتار پرخاشگرانه با همسالان نشان می‌دهند. به طور واضح برخی از کودکان نوپا نسبت به دیگران پرخاشگرتر هستند.

2.چه مهارت هایی توانایی برقراری روابط اولیه با همسالان را ارتقا می‌دهد؟

بسیاری از محققان روابط اولیه با همسالان را با توجه نسبتاً کمی به مهارتهای عاطفی، شناختی و رفتاری که زمینه ساز تعامل هماهنگ با همسالان است. توصیف کرده اند. روابط اولیه همسالان به مهارتهای زیر بستگی دارد که در طی دو سال اول زندگی ایجاد می‌شوند:

الف) مدیریت توجه مشترک و چند وجهی

 ب) تنظیم احساسات

 ج) مهار تکانه ها

 د) تقلید از اعمال دیگری

 ه) درک روابط علت و معلولی

 و) شیوایی زبانی و بیانی

كاهش این مهارتها هنگامی كه كودكان با بزرگسالان ذی صلاح مانند والدین یا معلمان خود یا خواهر و برادر بزرگتر تعامل كنند، جبران می‌شود. با این حال، ممکن است همسالانی که به تدریج این مهارت ها را بر می‌گیرند. بخشنده نباشند و بنابراین محیط همسالان می‌تواند چالش برانگیز باشد. کودکان مبتلا به اختلالات رشد که در مهارت های توجه مشترک و توام ویا تقلید دچار اختلال هستند و کودکان با واژگان محدود ممکن است در معرض خطر ویژه ای باشند. که ممکن است به برخی از روابط همسالان مشکل ساز در کلاس های اصلی پیش دبستانی منجر شود.

3.چرا کودکان خردسال برخی از همسالان خود را می‌پذیرند و برخی دیگر را رد می‌کنند؟

تحقیقات زیادی در مورد روابط همسالان در اوایل کودکی از طریق روش های جامعه سنجی شده است. که در آن کودکان از هم سن و سالانی که دوست دارند و (بعضا) دوست ندارند. نام می‌برند. این روش ها نشان می‌دهد که برخی از کودکان توسط همسالان خود پذیرفته می‌شوند. در حالی که دیگران یا عملاً رد می‌شوند یا نادیده گرفته می‌شوند. پذيرش همسالان تحت تأثير عوامل زيادي در زندگي كودك قرار دارد. از قبيل روابط آنها در خانه با والدين و خواهر و برادر، روابط والدين با یکدیگر و سطح حمايت اجتماعي خانواده. با این حال، پذیرش توسط همسالان مستقیماً تحت تأثیر رفتار خود کودکان قرار می‌گیرد. مطالعات نشان می‌دهد که کودکان بسیار پرخاشگر توسط همسالان خود پذیرفته نمی‌شوند. اما این ممکن است به جنسیت بستگی داشته باشد. بعلاوه، ممکن است در واقع عدم وجود رفتارهای اجتماعی، و نه وجود پرخاشگری، باعث رد شدن توسط همسالان شود. تحت برخی شرایط، رفتارهای پرخاشگرانه به طور مثبت با شایستگی اجتماعی در ارتباط است. کودکان خجالتی نیز در کسب مقبولیت در گروه همسالان خود با مشکلاتی روبرو می‌شوند. کمرویی در سالهای اولیه کودکی با خلق و خوی کودک و واکنشهای عاطفی زودتر نسبت به موقعیتهای جدید و روابط دلبستگی مرتبط است.

4.آیا روابط ابتدایی با همسالان در دراز مدت روی رشد کودکان تأثیر دارد

بین روابط بسیار ابتدایی همسالان و روابطی که بعداً در کودکی رخ می‌دهد. پیوندهای روشنی وجود دارد. به عنوان مثال، کودکان نوپایی که قادر به انجام بازی های پیچیده با همسالان خود بودند در سالهای پیش دبستانی و در اواسط کودکی در برخورد با سایر کودکان مهارت بیشتری داشتند. پذیرش همسالان در اوایل کودکی پیش بینی کننده روابط بعدی با همسالان است. کودکانی که در مهد کودک بدون دوست بودند، هنوز در معامله با همسالان خود حتی در سن 10 سالگی با مشکل روبرو هستند.

با این حال مشخص نیست که آیا مشکلات اولیه با همسالان واقعاً مشکلات بعدی را ایجاد می‌کند. یا اینکه هر دو توسط سایر عوامل خطرآفرین در خانه و مدرسه و تمایلات رفتاری و نقص مهارت هایی که کسب مقبولیت توسط همسالان خود را دشوار می‌کند، ایجاد می‌شوند. با این حال، ریشه های عدم پذیرش همسالان در اولین سالهای کودکی نهفته است. و رد همسالان با کمبود و مشکلات تحصیلی همراه است. حتی زمانی که بسیاری از دلایل تأثیرگذار دیگر نیز در نظر گرفته شوند. به عبارت دیگر، به نظر می‌رسد داشتن دوستان در اوایل کودکی، کودکان را در برابر توسعه مشکلات روانشناختی آتی در دوران کودکی محافظت می‌کند.

نتیجه گیری

همسالان در مراحل اولیه رشد بسیار بیشتر از آنچه تصور می‌کردیم نقش مهمی در زندگی کودکان دارند.

تجربیات این تعاملات در دو یا سه سال اول زندگی تأثیراتی در پذیرفته شدن کودکان توسط همکلاسی های خود در مهد کودک و سالهای بعدی در مدرسه دارد. کودکانی که در سنین پایین با همسالان رفتار شایسته‌ای دارند و کسانی که رفتارهای اجتماعی مناسبی نشان می‌دهند، به‌طور ویژه‌تری مورد قبول همسالان خود هستند.

کودکان پرخاشگر اغلب توسط همسالان خود طرد می‌شوند. اگرچه پرخاشگری همیشه مانع پذیرش همسالان نیست. واضح است که روابط با همسالان در کودکان مبتلا به اختلالات خاص و کودکان که فاقد مهارت های عاطفی، شناختی و رفتاری هستند. چالش های خاصی ایجاد می‌کند.

این طور به نظر میرسد كودكانی كه دچار مشكلات رفتاری و عاطفی زودرس هستند. ریسک عدم پذیرش توسط همسالان بیشتر می شود برعکس، دوستی هایی در سنین پایین و روابط مثبت با گروه های همسالان، کودکان را در برابر مشکلات روانی بعدی محافظت می‌کند.

پیامدهای مربوط به سیاست گذاران و ارائه دهندگان خدمات آموزشی و مراقبتی کودکان

شواهد و مدارک فقط چالش های اعتقادات قدیمی راجع به اهمیت همسالان در رشد اولیه را بررسی کرده است. در حالی که که ممکن است تصور کنیم که همسالان فقط از سالهای دبستان و نوجوانی تأثیر خود را بر روی کودکان می‌گذارند. اکنون اما به نظر می‌رسد تعاملات با همسالان در سنین بسیار کمتر در خانه و در محیط مراقبت از کودکان می‌تواند زمینه را برای مشکلات بعدی فراهم کند. در عین حال، این یافته ها نشان می‌دهد که می‌توان برای جلوگیری از مشکلات بعدی زود اقدام کرد. از آنجا که پذیرش همسالان با سازگاری روانشناختی و پیشرفت تحصیلی بسیار بهتری همراه است. برنامه هایی که مهارت های اولیه تعامل با همسالان را تقویت می‌کنند، نتایج بهتری برای سیاست های آموزشی و بهداشت روان دارند. این یافته ها همچنین سوالات چالش برانگیزی را در مورد سیاست های مربوط به کودکانی که نیازهای ویژه آموزشی دارند، ایجاد می‌کند. مشکلاتی که در کلاس‌های اصلی پیش دبستانی مشاهده شده اند ممکن است از کمبودهای اساسی ناشی شود که می‌تواند مستقیماً شناسایی و برطرف شود. بنابراین برای ارائه دهندگان خدمات آموزشی و مراقبتی کودکان مهم است که روش هایی را برای تسهیل روابط مثبت کودکان خردسال با همسالان خود در نظر بگیرند.