چرا فرزندم پرخوری می‌کند؟-آکام

پرخوری در کودکان چگونه اتفاق می افتد؟ برای بچه‌هایی که در سن رشد هستند. غذا حکم سوخت موتور را دارد. آنها باید غذاهای مفید را در وعده‌های کوچک و زیاد بخورند تا بدنشان انرژی لازم را برای رشد به دست آورد. از سوی دیگر، بچه‌هایی که تحرک زیادی دارند، ورزش می‌کنند یا وقت فراغتشان را به جای تماشای تلویزیون یا بازی‌های موبایلی با فعالیت‌های بدنی می‌گذرانند، به انرژی و به تبع آن غذای بیشتری نیاز دارند.

اما گاهی اشتهای بچه‌ها بیش از حد و غیرطبیعی می‌شود و آن‌ها روز به روز چاق‌تر خواهند شد. اضافه وزنی که البته سلامت جسم و روان آنها را هم نشانه می‌رود. بنابراین ممکن است از خودتان بپرسید که چرا فرزندتان پرخوری می‌کند و چرا «نه» گفتن به او در مقابل غذا غیرممکن است؟

پرخوری و اضافه وزن بچه‌ها به جز دلایلی که گفتیم، ممکن است به خاطر مشکلات جسمی و بیماری‌های غدد باشد. بنابراین قبل از هر چیز با یک پزشک در این باره مشورت کنید. اما گاهی پرخوری دلایل روانی و عصبی دارد که در اینجا بیشتر به آن می‌پردازیم.

عوامل روانی پرخوری در کودکان 

• پرخوری هیجانی در کودکان

گاهی وقت‌ها کمبود هیجان یا مود پایین، رفتار پرخوری را در پی دارد. مثلا وقتی کودک کسل است یا حوصله‌اش سر رفته سراغ کابینت خوراکی‌ها می‌رود و هر آنچه را که دم دستش باشد می‌خورد.

این در بیشتر مواقع، یک رفتار آموخته شده است. یعنی کودک با دیدن رفتار خوردن شما، یا تحت تاثیر پیشنهادهای شما یا دوستانش، خوردن را یک راه حل برای سرگرم شدن می‌داند. مهم‌ترین کار برای توقف این نوع پرخوری این است که الگوهای خود و کودک را تغییر دهید. مثلا وقتی از روی بی‌حوصلگی سراغ یخچال یا کابینت خوراکی‌ها می‌رود به سرعت مداخله کرده و فعالیتی سرگرم کننده مثل بازی یا بیرون رفتن از خانه را تدارک ببینید. به این ترتیب حواس کودک از خوردن خوراکی‌ها پرت می‌شود.

البته تغییر رفتار کودک زمان بر است. بنابراین بهتر است قدم به قدم شروع کنید و پیش بروید. مثلا از هر سه باری که سر یخچال می‌رود، ابتدا یک بار او را صدا کرده و به کاری سرگرم کنید، در روزهای بعد این میزان را افزایش دهید تا در نهایت در تمام موارد، کودک از رفتن به سراغ خوراکی‌ها منصرف شود.

• اضطراب شدید

اضطراب کودکان گاهی خودش را به شکل اختلال خوردن نشان می‌دهد. به رفتار کودکتان دقت کنید. آیا وقتی او را تنبیه می‌کنید، وقتی با دوستی به مشکل می‌خورد، وقتی شما و همسرتان با هم جر و بحث می‌کنید یا وقتی در محیطی احساس شرم یا معذب بودن دارد به خوردن روی می‌آورد؟ در این صورت پرخوری فرزند شما پاسخی به اضطراب است. این رفتار در بزرگسالان هم به وفور دیده می‌شود.

قدم اول شما باید برطرف کردن عامل اضطراب‌زا باشد. محیطی آرام و شاداب برای کودک ایجاد کنید و در صورت نیاز برای درمان اضطراب از یک روانپزشک یا روانشناس کودک کمک بگیرید.

نکته بعد پیدا کردن یک جایگزین مناسب است. علت پرخوری عصبی این است که فرد (چه کودک و چه بزرگسال) سعی می‌کند حال بد اضطراب را با لذتی که همیشه از راه خوردن کسب کرده، از بین ببرد. بنابراین در چنین شرایطی دنبال پیدا کردن یک راه آرامش بخش جایگزین باشید. راهی بی‌خطر که مثل پرخوری سلامت جسمی کودک را تهدید نکند. نقاشی کردن، شمردن، حل کردن پازل و فعالیت‌های بدنی مثل دویدن و طناب زدن می‌توانند جایگزین‌های خوبی برای خوردن عصبی باشند.

سعی کنید جایگزینی که برای پرخوری عصبی کودک پیدا می‌کنید، دست‌ها و دهان او را به کار بگیرند تا فکر کودک از خوردن منحرف شود. آوازخوانی، بازی اسم فامیل شفاهی، منچ و خمیربازی از این دست هستند.

• پرخوری عادتی

عادت و تقلید علت‌های دیگر پرخوری کودک هستند. اگر خودتان عادت به خوردن هله هوله دارید و این کار را جلوی کودک انجام می‌دهید، اگر کودکتان با دوستانی مراوده می‌کند که دهانشان یک لحظه از جنبیدن باز نمی‌ایستد، اگر از بچگی هر وقت فرزندتان نزدیک شما شده با یک خوراکی او را سرگرم کرده اید، الگوهای بدی از خوردن در ذهن او شکل داده اید که تغییر آنها کار بسیار دشواری است.

در واقع بیشتر افرادی که در بزرگسالی به دنبال درمان چاقی هستند و مدام رژیم‌های سخت می‌گیرند. از همین پرخوری عادتی و تقلیدی رنج می‌برند. تغییر این عادت نیازمند تغییر سبک زندگی همه شما است. در قدم اول سعی کنید خوراکی‌های سالم‌تر و کم کالری مثل هویج، ساقه کرفس، میوه‌های کم شیرین، ماست و شیر کم چرب و… را در دسترس کودک بگذارید.

به این ترتیب الگویی که در طول زمان شکل گرفته، کم اثر می‌شود. در قدم بعدی سعی کنید پای خوراکی‌های پرکالری و هله هوله‌ها را از خانه ببرید. سپس وعده‌های اضافی را حذف کرده و ساعات خوردنتان را منظم کنید. سعی کنید معاشرت خود را با افرادی که لذت زندگی را در خوردن می‌بینند، برای مدتی محدود کنید تا کودک مدام شاهد پرخوری دیگران نباشد و وسوسه نشود.

نکته:

• مراقب باشید با صحبت کردن از چاقی و پرخوری کودک، به او احساس بی‌کفایتی، زشتی یا بی‌ارزشی ندهید.
• روش‌هایی که برای درمان پرخوری کودک به کار می‌گیرید نباید دستوری باشند. بدون آنکه کودک متوجه شود رفتار پرخوری او را مدیریت کرده و حواس او را از خوردن پرت کنید.
• سبک زندگی خانوادگی‌تان را تغییر دهید. این موثرترین روش برای کنترل پرخوری کودک است. مثلا: «از این به بعد همگی شام سبک مثل تخم مرغ آب‌پز یا سالاد می‌خوریم». یا «از این به بعد همگی ناهار سبک می‌خوریم و بعد عصرها می‌ریم پارک می‌دویم».
• صبحانه کاملی به فرزندتان بدهید. این صبحانه باید سرشار از مواد پروتئینی باشد، نه مواد قندی. خوردن مواد قندی در صبحانه باعث ترشح انسولین و افت دوباره قند و در نتیجه گرسنگی در طول روز می‌شود. به جای آن سفیده تخم مرغ آب پز، شیر، اوت‌میل، ماست میوه‌ای و کره بادام زمینی را در صبحانه فرزندتان بگنجانید. در میان وعده‌ها هم از میوه‌ها و خوراکی‌های سالم استفاده کنید.

نویسنده : آرزو رستم زاده