چگونه می توان تفکر خلاق را در کودکان پرورش دهیم؟-آکام

ما اغلب در مورد خلاقیت شگفت انگیز( تفکر خلاق ) نقاشی های کودکان خردسال، بازی های اختراعی و زبان اختراع شده آنها اظهار نظر می کنیم. کودکان استفاده تخیلی از رنگ، مضامین و پروازهای فانتزی را به زبان خود نشان می دهند. ما به عنوان معلم نقش مهمی در حمایت از توانایی کودکان در هنر، بیان دراماتیک و پاسخ های خلاقانه به آنها مشکل داریم.

غالباً، اهداف اصلی ما حفظ سلامتی و ایمنی کودکان، آموزش مهارتهای شناختی مانند تشخیص شکل و رنگ، فرم، تشویق رفتار اجتماعی و معرفی مهارتهای اساسی خواندن و نوشتن است. با تمام زمانی که باید به این زمینه ها اختصاص داده شود، فرصت کمتری برای تفکر در مورد اهمیت پرورش توانایی های خلاقیت کودکان وجود دارد. و با این وجود قدرت خلاقیت، تمایل کودک خردسال را برای یادگیری افزایش می دهد و از رشد فکری حمایت می کند.

برای مثال از پنج معلم مختلف بخواهید “خلاقیت” را تعریف کنند. احتمالاً پنج پاسخ متفاوت خواهید گرفت.

شکوفایی خلاقیت و تفکر واگرا

یک تعریف از خلاقیت بر روند “تفکر واگرا” متمرکز است که شامل موارد زیر است:

• شکستن ایده های قدیمی
• ایجاد ارتباطات جدید
• افزایش حدود دانش
• شروع ایده های شگفت انگیز

وقتی تفکر واگرا را تشویق می کنیم، به حفظ انگیزه و اشتیاق کودکان برای یادگیری عمیق کمک می کنیم. ترغیب کودکان به ادامه تولید ایده های جدید، توانایی های تفکر خلاق آنها را پرورش می دهد.

هنگامی که کودکان یاد می گیرند چگونه با ابهامات کنار بیایند،در واقع مهارت های پیچیده تفکر در آنها در حال توسعه است. به عنوان مثال، جویی یک کودک نوپاست. از دعوت به جشن تولد دوستش خوشحال بود. اما او همچنین احساس بدخلقی می کند زیرا قطار اسباب بازی را که دوستش به عنوان هدیه تولد دریافت کرد، دریافت نکرد.

کودکان نیاز به کمک دارند تا درک کنند که داشتن ایده ها و احساسات متناقض یا متضاد همزمان در ذهن آنها نه تنها ممکن، بلکه قابل قبول است. به کودکان تجربیاتی در بازی با ایده هایی بدهید که ممکن است مبهم و یا نامشخص باشند.

شما می توانید به کودکان در درک این موارد کمک کنید:

• برخی از احساسات و آرزوها، همان احساسات افراد دیگر است و برخی دیگر متفاوت است.
• ممکن است دوستان شما بخواهند بعضی اوقات همان بازی شما را انجام دهند، اما نه همه اوقات.
• بعضی کارها را می توانید هم اکنون انجام دهید، و بعضی کارها را بعدا.
• پیشنهاد دادن یک ایده می تواند در یک زمان ایده خوبی باشد اما در زمانی دیگر ایده خوبی نباشد. برای مثال: (آواز خواندن سرگرم کننده است. اما در هنگام خواب و استراحت دیگران نه.)
• پیش بینی عواقب : این نوع تفکر مهارت های استدلال را تقویت می کند، و راه حل های خلاقانه کودک برای تعارضات را شروع می کند.

برای تقویت خلاقیت کودکان، موارد زیر را بخاطر بسپارید:

• یکی از مهمترین راههای یادگیری کودک درباره ارزشمندی شخصی، خود تعامل با شماست.
• در توصیف مثبت درباره کارها و ایده های کودکان، سخاوتمند باشید.
• روی منحصر به فرد بودن هر کودک، و چالش پرورش اعتماد و خلاقیت او تمرکز کنید.
• جلسات گروهی را برگزار کنید که کودکان می توانند آزادانه ایده های خود را بیان کنند. به ویژه در زمینه حل مسئله.
• سوالات بدون پاسخ

سوالات سقراطی یا پایان باز، راهی عالی برای روان کردن تفکر خلاقانه کودکان است. این سوالات به کودک کمک می کند تا از اینجا و این لحظه فاصله بگیرد. انتخاب، مقایسه، ایده های جدید و تنظیم پاسخ های شخصی به این سوالات، از عناصر مهم در تفکر خلاق هستند.

در ادامه چند سوال پایان باز برای پرسیدن از کودکان برای الهام بخشیدن به خلاقیت آنها، آورده شده است:

• اگر همیشه شنبه ها باران ببارد چه اتفاقی می افتد؟
• اگر ماشین ها هرگز فرسوده نشوند چه می شود؟
• اگر می دیدید که در حیاط خانه شما موشی در حال جویدن گل های مورد علاقه مادرتان است، چه کاری انجام می دهید؟
• چرا با موهای مرتب و شانه شده از خواب بیدار نمی شویم؟
• اگر یک گاو، یک زنبور عسل و یک شبدر دور هم جمع شوند چه اتفاقی می افتد ؟
• اگر گربه ها پارس کنند چه اتفاقی می افتد ؟
• چه اتفاقی می افتد اگر همه کفش های دنیا یک اندازه باشند ؟
• به یاد داشته باشید که ممکن است برخی از سوالات برای کودکی که تجربه مرتبط کمتری در دنیای واقعی داشته باشد، بسیار دشوار باشد برای بعضی از کودکان شهر هرگز گاو یا شبدر ندیده اند پس این مثال ها برایشان قابل لمس نیست.

سوالات خود را مطابق با دانش تجربی فعلی کودکان مطابقت دهید. در صورت امکان، کودکان را به یک سفر میدانی ببرید، یک فیلم به آنها نشان دهید یا از متخصصان مناطق مختلف دعوت کنید تا بیایند و با بچه های کلاس صحبت کنند تا زمینه تجربه کودکان را گسترش دهند.

کشف روش های شروع خلاقیت کودکان در زمینه های مختلف، درسی جالب است. حتی اگر کودکان درگیر هنر، بازی دراماتیک یا موسیقی و فعالیت های حرکتی باشند. تفکر و برنامه ریزی دقیق می تواند به آنها کمک کند تا بیشتر در توانایی های تفکر خلاق خود فرو روند.

آموزش خلاقیت و تفکر خلاق به کودک

1. غوطه ور شدن در عمق هنر

نقاشی با قلم و انگشت هنگام گوش دادن به موسیقی کلاسیک، کار با خاک رس، چاپ کردن، حرکت دانه های ذرت بین انگشتان، تنها برخی از فعالیتهای هنری است که خلاقیت را ارتقا می بخشد و در حال حاضر جز بسیاری از کلاسهای اوایل کودکی است.

2. مشاهدات حسی، اکتشافات خلاقانه را تشکیل میدهد

به عنوان مثال، یک معلم به هر یک از گروه های کوچک پیش دبستانی یک برس بزرگ و یک فنجان رنگ آبی تحویل دهد. او متوجه می شود که یکی از کودکان رنگ آبی را روی کاغذش می زند، و با لذت رویایی اش، تکه آبی روی کاغذ خود را تماشا می کند. او سپس قلم مو خود را فرو می برد و با چشمانی گرد شده به تماشای رنگ آمیزی رنگ آبی اولیه خود می نشیند. و قطره های بزرگی از رنگ آبی به آرامی روی کاغذ می ریزد.

در مشاهده وی، معلم توانست کشف این کودک را که لایه لایه شدن، بیشتر شدن شدت رنگ و میزان قطرات رنگ اولیه را تغییر می دهد، درک کند. حساسیت شما نسبت به قدرت کشف کودک همان چیزی است که تعهد و لذت کودکانه را شروع می کند. و این بستر اصلی خلاقیت است.

3. حرکت جادویی

برخی از کودکان باید در بسیاری از اوقات، در حال انجام حرکات فعالانه شدید باشند. از نظر آنها، تشویق به رقص و حرکت هر چه بیشتر ممکن است عاقلانه باشد. کودکان را به دو گروه تقسیم کنید. از یک گروه بخواهید با زدن به کف دست، نواختن سازهای ریتمیک یا ضربه زدن به پاهای خود، “موسیقی” ایجاد کنند. از گروه دوم بخواهید تا ریتم های ارائه شده توسط همسالان خود را با دقت گوش دهند، و از طریق شیوه های اختراعی خود با موسیقی برقصند.

کودکان یاد می گیرند با استفاده از بدن خود در فضا، چیزها را نشان دهند. کودکان نوپا عاشق این هستند که مثل یک حیوان دست آموز بپرند. کودکان بزرگتر ممکن است از حرکت کردن مانند لاک پشت، سنجاقک یا فیل لذت ببرند. از کودکان بپرسید آیا می توانند از بدن خود برای نشان دادن احساساتی مانند شادی، عصبانیت یا تعجب استفاده کنند.

بازی، تفکر خلاقانه در بسیاری از بازی های مشارکتی، به وجود می آید.

انواع بازی:

• مانند “بازی مار بزرگ”

در این بازی کودکان روی شکم خود دراز می کشند. مچ پای فرد مقابل را می گیرند تا یک مار دو نفره بسازند. “مار” بر روی شکم خود می چرخد تا به دیگری متصل شو، و یک مار چهار نفره ایجاد کند. بچه ها باید بفهمند که مار چگونه می تواند روی سطح بلغزد، یا راهی را برای حرکت بهتر به عنوان مار کشف کنند.

• بازی های “تصور محور”

بازی های “تصور محور” به کودکان اجازه می دهد تفکرات فانتزی را انجام دهند که به آنها برای بازیابی اطلاعات از حافظه، مقایسه و تضاد ایده ها و ایجاد ارتباط بین بقیه اطلاعات متفاوت احتیاج دارند.

در زمان استراحت، بهتر است به کودکان اجازه دهید تا سناریوهای خیالی مختلفی مانند مگسی را که با سر و صدا از سقف عبور می کند، بیان کنند. آنها به دنبال چه می گردند؟ کودکان در تختخواب خود چگونه از نقطه وارونه خود در سقف به مگس نگاه می کنند؟

• همچنین می توانید از کودکان بخواهید وانمود کنند: “شما می توانید هر حیوانی باشید که آرزو کنید.

کدام حیوان را انتخاب می کنید؟ در طول روز به عنوان آن حیوان چه کاری انجام می دهید؟”

• برخی از بازی های خلاقانه مانند بازی “یکی برمی گردد“

این بازی به کودکان کمک می کند تا درباره خود، از جمله تنظیمات و عکس العمل هایشان، اطلاعات بیشتری کسب کنند. در این بازی ممکن است بپرسید:

فرض کنید این سه اشیا به شما داده شده باشد (معلم اشیا را نام می برد): اگر مجبور شوید یکی را پس بدهید، کدام یک از این سه مورد را رها می کنید؟ چرا؟ با دو وسیله دیگر چه کاری می توانید انجام دهید؟ آیا می توانید از آنها با هم استفاده کنید؟ چگونه ؟

• بازی “کارایی” به توانایی کودکان در حدس زدن موارد معمول و غیر معمول استفاده اشیا بستگی دارد.

مواردی مانند قوطی حلبی، گیره کاغذ یا یک لوله مقوایی از رول دستمال کاغذی. هنگامی که معلمی چند کراوات مردانه را به گروهی از کودکان 6 ساله داد، آنها وانمود کردند که هنگام سفر با هواپیما از آنها به عنوان کمربند ایمنی استفاده می کنند. آنها همچنین وانمود کردند که این کراوات ها، مارهای لغزانی هستند که در طول زمین می خزند. به کودکان این فرصت را بدهید تا تخیلات خود را با چنین وسایلی، بازی کنند و سپس با زیرچشمی نگاه کردن به آنها مجذوب خلاقیت شان شده و از آن لذت ببرید!

• پیک نیک داخل کلاس

با کودکان برنامه ریزی کنید تا سناریوهای خیالی در محیط داخلی ایجاد کنید. تا روحیه همه را در روزهای تاریک زمستان بالا ببرد. به عنوان مثال، سعی کنید یک پیک نیک تابستانی در کلاس ایجاد کنید. یک زیر انداز بزرگ روی زمین پهن کنید. صدف های دریایی و شاید چند مشت ماسه را در وان های پلاستیکی کم عمق آب قرار دهید. و برای تهیه انواع ساندویچ ها و برش های میوه تازه با کودکان همکاری کنید. از والدین بخواهید برخی از لباس های تابستانی را برای آنها بفرستند. تا کودکان پیش دبستانی بتوانند لباس شنا به تن کنند و حوله ای همراه خود داشته باشند. بعد از اینکه بچه ها “برای شنا رفتند”، یک استخر کوچک پلاستیکی روی زمین داشته باشید. آنها می توانند روی لبه زیر انداز قلعه شنی درست کنند یا صدف های دریایی را مرتب کنند.

5. مسیر ادبی

شعر بخوانید! محققان مغز تأکید دارند که سیم کشی در مسیرهای عصبی با تنوع و غنای تعاملات زبانی، بسیار مهم است. به نظر می رسد “استفاده از آن یا از دست دادن آن” فریاد توسعه مغز در طی سالهای اول زندگی و “سلول هایی است که به هم متصل می شوند.” می توانید از شعر برای ترغیب کودکان به حل مسئله و پرسیدن درباره آینده نزدیک استفاده کنید.

مکان مناسب برای شکوفایی، تفکر خلاق ایجاد کنید

نحوه راه اندازی کلاس، خود زمینه ساز ماجراهای خلاقانه و رشد تفکر خلاق در کودک است. فضای کافی برای یک گوشه امن،مثلاً ماشین و بلوک کافی برای ایجاد بزرگراه ها و راه بندان ها فراهم کنید. از لگو ها استفاده کنید و با لوله های انعطاف پذیر پلاستیکی نوارهایی آماده برای قرار دادن دودكش بسازید. سعی کنید محدودیت زمانی کمتری برای فعالیت ها داشته باشید. تا تفکر خلاقانه کودکان در ساعت کلاس بدون محدودیت جریان داشته باشد.

گرچه زمان داستان خوانی و زمان فعالیت گروهی روش های شگفت انگیزی برای افزایش انسجام اجتماعی هستند. اما از پیامدهای الزام همه کودکان برای شرکت در سایر فعالیت های برنامه ریزی شده آگاه باشید. کودکان ممکن است به تنهایی چیزی را کشف کنند که بخشی از برنامه خاص شما برای آنها نباشد. به عنوان مثال، اگر همه کودکان در فضای باز مشغول بازی باشند و یک کودک بخواهد قلعه شنی درست کند. یک معلم منعطف با این انتخاب شخصی تهدید نخواهد شد. معلمان باهوش، چنین نیازهای فردی را از راه هایی پرورش می دهند که رشد کودک را بیشتر از موارد دیگر، پرورش می دهد.

روابط بین معلمان و کودکان، نحوه سازماندهی زمان و مکان کلاس و مطالب موجود از عوامل مهم در رشد خلاقیت و تفکر خلاق است. کلاسهایی که در آن کودکان بدون ترس یا عدم تأیید از معلمان یا همسالان از اشتیاق خود برای کشف روابط و مواد پشتیبانی می شوند، بسیار در رشد  و شکوفایی خلاقیتشان تاثیر دارد.

 جایی که معلمان برای رفع تشنگی خلاقانه کودکان برای دانستن آماده هستند، کلاسهایی هستند که احتمالاً خلاقیت در آنها شکوفا و رشد می کند.