10 عادت بدی که کودکان به خاطر تربیت اشتباه پیدا می کنند

اگر فرزندتان رفتار اشتباهی دارد بهتر است ریشه آن را در خودتان و در تربیت اشتباه خودتان جستجو کنید. درست است که بچه‌ها بعضی رفتارها را به خاطر ویژگی‌های شخصیتی یا روحیات فردی‌شان انجام می‌دهند. اما خیلی از رفتارهای بچه‌ها نتیجه مشاهده و شیوه تربیتی شما است. در واقع بچه‌ها بیشتر از آنکه از طبیعت خود پیروی کنند، از الگوها و شیوه‌های تربیتی والدین پیروی می‌کنند.

به 10 عادت بد کودکان اشاره می‌کنیم که به خاطر تربیت اشتباه والدین شکل گرفته‌اند

و روش‌های برطرف کردن این عادت‌ها را با شما در میان می‌گذاریم.

1. بچه‌های تنبل و‌ بی‌انگیزه

اگر فرزندتان انگیزه‌ای برای جبران اشتباهات خود یا بهتر کردن توانایی هایش ندارد یعنی بیش از اندازه او را تشویق کرده‌اید. بچه‌ها وقتی خود را از هر نظر‌ بی‌نقص بدانند تلاشی برای بهتر شدن نمی‌کنند. در واقع شما با دادن تائیدهای نا به جا و بزرگ جلوه دادن کارهای عادی او به فرزندتان اعتماد به نفس کاذب داده‌اید و خودانگاره‌ای بزرگتر از آنچه هست، در او شکل داده‌اید.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

درست است که عشق به فرزند باعث می‌شود کودک خود را از همه بچه‌ها زیباتر و باهوش‌تر و بهتر ببینید. اما بر این حس غلبه کنید و سعی کنید واقع بین باشید. حسن و عیب فرزندتان را در کنار هم ببینید و در عین تحسین نقاط قوت او، بگویید در چه زمینه‌هایی باید بیشتر تلاش کند.

2. بچه‌های مظلوم و‌ بی‌دفاع

اگر کودکتان همیشه زیر دست است یا قربانی قلدری دوستانش می‌شود و قدرت دفاع کردن از خود را ندارد، تقصیر از ناتوانی و ضعف او نیست. شما او را طوری بار آورده‌اید که احساس زیر دست بودن کند. تنبیه همیشگی کودک و تحقیر کردن او در مقابل دیگران، وادار کردن کودک به «بله قربان گو» بودن در مقابل والدین از او فردی می‌سازد که زیر بار حرف زور دیگران می‌رود. در واقع شما با تکرار مداوم این تفکر که «حق هیچ وقت با تو نیست» او را در دفاع از خود، افکار و عقایدش ناتوان کرده‌اید. این بچه‌ها فکر می‌کنند محبوب بودن یا خوب بودن به معنای اطاعت‌ بی‌پون و چرای دیگران است و جرات دفاع از خود را ندارند.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

به فرزندتان اجازه مخالفت کردن بدهید. نظر او را درباره هر چیزی که به او مربوط می‌شود بپرسید و به صحبت‌هایش گوش دهید. تا حد امکان نظر او را در کارها دخیل کنید. اگر گاهی –فقط گاهی- فرزندتان از کوره در رفت و مقابل شما قد علم کرد به جای سرزنش و تحقیر او سکوت کرده و به صحبت‌هایش گوش کنید. در جمع به او احترام بگذارید و اگر کسی رفتار اشتباهی با او داشت، به کودک بگویید که باید از حق خودش دفاع کند. روش دفاع کردن را به او یاد بدهید. مثلا بگویید: «تو باید بهش بگی حق نداره سرت داد بزنه یا وسایلات رو‌ بی‌اجازه برداره».

3. بچه‌های اهل چشم و هم چشمی

اگر فرزندتان با داشتن بهترین امکانات اما هنوز قانع نیست و چشم به لباس‌ها، وسایل و امکانات دوستانش دارد، سریع به او برچسب «حسود» نزنید. این رفتار معمولا به خاطر آن است که چیزی را که کودکتان دوست داشته برایش نخریده‌اید. کودکان دنبال داشتن اشیای گران قیمت نیستند. آنها چیزی را می‌خواهند که ساده و جذاب باشد. و مهم‌تر از همه، خودشان آن را انتخاب کرده باشند. شاید از نظر شما جوراب شلواری دختر همسایه اصلا زیبا به نظر نرسد اما اگر چشم فرزندتان به دنبال آن است و حاضر نیست جوراب شلواری گران قیمت خودش را بپوشد، یعنی یک جای کار می‌لنگد.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

هیچ وقت چیزی را که کودک دوست ندارد به او تحمیل نکنید. در هنگام خرید کردن نظر کودک را بپرسید و در حد ممکن آن را در تصمیم گیری لحاظ کنید. اگر به دلیلی مجبور شدید خلاف نظر کودک چیزی را بخرید در حد فهم او برایش توضیح دهید که چرا این وسیله برای او مناسب‌تر است. برای آن که انتخاب را برای کودک راحت‌تر کنید، گزینه‌های او را محدود کنید. مثلا بگویید: «از بین این دو تا لباس یکی رو انتخاب کن» یا «ما فقط عروسکی می‌تونیم بخریم که قیمتش کمتر از صد هزار تومن باشه. بنابراین عروسک‌های این ویترین تو گزینه‌های ما نیستن».

4. بچه‌های بدخلق و لجباز

اگر کودکتان بدقلقی یا به قول معروف «نحسی» می‌کند، احتمالا به دنبال جلب توجه و محبت شما است. در واقع اگر پای گرسنگی، تشنگی، خستگی،‌ بی‌خوابی یا بیماری در میان نباشد کودک شما به بغل کردن و بوسیده شدن نیاز دارد. کودکان گاهی با داد و فریاد، خرابکاری، گریه و لجبازی سعی می‌کنند توجه والدین را جلب کنند و محبتی را که می‌خواهند از آنها بگیرند.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

هر روز مطمئن شوید که به اندازه کافی برای فرزندتان وقت گذاشته و او را در آغوش گرفته‌اید. هر روز وقتی را برای بازی کردن با کودک، کتاب خواندن برای او و صحبت کردن با او اختصاص دهید. وقتی کودک نحسی می‌کند به جای آن که کنترل خود را از دست بدهید و سر او داد بزنید، کودک را در آغوش بگیرید و سکوت کنید. مطمئن باشید ناگهان خلق و خوی او عوض می‌شود و همان بچه سر به راه و شیرین همیشه خواهد شد.

5. بچه‌های خشن

اگر کودک 4 سال به بالایی دارید که مدام قلدری می‌کند، بچه‌های دیگر را می‌زند یا با آنها با خشونت رفتار می‌کند، باید علت خشونت کودک را در خانه و محیط اطراف جستجو کنید. بچه‌های خشن همیشه یک الگوی حی و حاضر از خشونت در دور و اطرافشان دارند. از والدین و دوستان خشن گرفته تا تماشای فیلم‌های خشن و نامناسب. رشد کردن در یک خانواده پر اضطراب و پر تنش و داشتن پدر و مادر عصبانی مهم‌ترین دلایل خشونت کودک هستند.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

محیط کودک را از اضطراب و تنش پاک کنید. هم شما و هم همسرتان روی خود کار کنید تا روش‌های مهار خشم و ابراز درست خشم را یاد بگیرید. با فرزندتان درباره رفتار خشنش صحبت کنید و به او روش درست ابراز احساسات را بیاموزید. هیچ وقت خشونت کودک را با خشونت پاسخ ندهید. صبور باشید و همگی با هم آرامش و مدارا و سازگاری را تمرین کنید. اگر لازم است حتما از یک روانشناس خانواده کمک بگیرید.

6. کوچولوهای دروغگو

بچه‌ها به دلایل مختلف دروغ می‌گویند. در سنین قبل از مدرسه دروغگویی با رویاپردازی اشتباه گرفته می‌شود. در واقع کودکان چون ذهن خلاق و سیالی دارند، خیالات خود را در ذهنشان پرورش می‌دهند و چیزهایی می‌گویند که ممکن است واقعیت نداشته باشند. اما اگر دروغگویی کودکتان برای پنهان کاری اشتباهاتش است، احتمالا دلیل آن سختگیری زیاد شما است. وقتی فرزندتان را به هر دلیلی دعوا می‌کنید، وقتی مرتب به او می‌گویید نباید برخی کارها را انجام دهد، کودک می‌ترسد و برای فرار از تنبیه و سرزنش به پنهان کاری روی می‌آورد. اگر هم کودکتان‌ بی‌دلیل دروغ می‌گوید ممکن است الگوی اشتباهی مقابل او وجود داشته باشد. مثلا یکی دوستانش دروغگویی و سر کار گذاشتن دیگران را به او یاد داده یا یکی از اعضای خانواده از آن آدم‌هایی است که چپ و راست،‌ بی‌دلیل و با دلیل دروغ می‌گوید.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

اول الگوهای فرزندتان را بررسی کرده و او را از افراد خطرناکی که‌ بی‌دلیل دروغ می‌گویند دور کنید. در قدم بعدی، در رفتار خود دقیق شوید. ببینید آیا واقعا لازم است این همه «نه» بگویید؟ آیا واقعا کاری که کودک کرده اشتباه و خطرناک است و نیاز به تنبیه دارد؟ با کمتر کردن مخالفت‌های خود و همچنین کمتر «نه» گفتن می‌توانید دروغ‌های فرزندتان را کمتر کنید. اگر رفتاری را از فرزندتان انتظار دارید به جای استفاده از افعال منفی مثل: «نکن»، «نرو»، «نخور» و… از افعال مثبت استفاده کنید. مثلا بگویید: «بهتره این کار رو بکنی/ این خوراکی رو بخوری» و….

7. بچه‌های ترسو و کناره‌گیر

کناره گیری بچه‌ها از تجربه‌های جدید یا ترس آنها از ریسک کردن به خاطر آن است که پدر و مادر مثل فرشته نجات همه جا ظاهر می‌شوند و اجازه تجربه کردن را به کودک نمی‌دهند. این پدر و مادرها همه جا بچه را زیر نظر دارند و با توصیه‌های‌ بی‌پایانشان او را کلافه می‌کنند. گاهی حتی والدین به جای کودک عمل می‌کنند و اصلا اجازه تجربه کردن را به کودک نمی‌دهند. در صورتی که کودک برای رشد کردن و جراتمندی، نیاز به آزمون و خطا دارد. تنها از این راه است که کودک می‌آموزد و پی به توانایی‌های خود می‌برد.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

گاهی کنار بنشینید و به جای برداشتن همه موانع از سر راه کودکتان به او اجازه بدهید اشتباه کند. مهم‌ترین وظیفه شما به عنوان والد این است که از دور فرزندتان را زیر نظر داشته باشید و راهنمایی‌های لازم را به او بدهید. اما توی دست و پای کودک نباشید و به جای او کاری را انجام ندهید. فرزندتان را به چالش بکشید تا توانایی‌های خود را بشناسد. به او اجازه دهید گاهی برنده نباشد و طعم شکست را بچشد. او را حمایت کنید اما تنها وقتی نیاز دارد نه در هر لحظه و هر حال.

8. بچه‌های‌ بی‌اعتماد به نفس

اگر کودک شما اعتماد به نفس ندارد، احساس شرم می‌کند یا مدام در حال سرزنش کردن خود است احتمالا زیاد او را مقایسه می‌کنید. هر کودکی ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که ممکن است با کودکان دیگر و حتی خواهر و برادرهای خودش هم متفاوت باشد. سرزنش کردن کودک، مقایسه او و اصرار برای الگو گرفتن از دوستانش باعث می‌شود کودک از خودش متنفر شده و در هیچ کاری خود را خوب و کافی نداند.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

روی ویژگی‌های منحصر به فرد کودک متمرکز شوید. به او بگویید درست است که ممکن است دوستش خوب تئاتر بازی می‌کند، اما در عوض او ورزشکار خوبی است. نقاط قوت فرزندتان را پرورش دهید و صبورانه و با محبت به او کمک کنید نقاط ضعفش را برطرف کند. یادتان باشد گاهی آنچه شما «نقطه ضعف» می‌دانید، صرفا یک تفاوت است. قرار نیست همه بچه‌ها کپی برابر هم باشند. اجازه دهید فرزندتان راه خودش را برود‌ بی‌آنکه نگران کم آوردن یا عقب ماندن از دیگران باشد.

9. بچه‌های بد دهن

ناسزاگویی یا بد دهنی بچه‌ها دلایل مختلفی دارد. گاهی کودک به کل از معنای کلماتی که به کار می‌برد آگاه نیست. او کلمه‌ای را در جایی شنیده و حالا دوست دارد تکرار کند. گاهی هم چون بزرگترها در مقابل کودک ادب و عفت کلام و پاکیزه گویی را رعایت نمی‌کنند کودک به فحش دادن عادت می‌کند. در واقع داشتن یک کودک بد دهن به معنی آن است که او در محیط بدی حضور داشته یا صرفا مشغول گسترش دامنه واژگان خود است.

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

کودک را دعوا نکنید. به او بگویید کلمه‌ای که به کار برده مودبانه نیست و به جای آن می‌تواند از کلمه دیگری که همان منظور را می‌رساند اما بار معنایی بدی ندارد استفاده کند. در واقع در کنار منع کردن کودک از یک کلمه، کلمات جایگزین را پیشنهاد کنید. قدم مهم‌تر اما سالم کردن محیط شنیداری کودک است. مراقب باشید خودتان ادب را رعایت کنید. هیچ کودکی با دستورات پدر و مادرش مودب نمی‌شود. بلکه با مشاهده ادب پدر و مادر، آن را یاد می‌گیرد.

10. بچه‌های حرف گوش نکن

شده تا به حال یک خواسته را بارها و بارها از فرزندتان داشته باشید اما او بی‌توجه به درخواست شما، کار خودش را بکند؟ ممکن است این رفتار کودک را به لجبازی او ربط بدهید اما در واقع این رفتار واکنشی نسبت به پیگیری بیش از حد شما است! وقتی مدام یک خواسته را تکرار می‌کنید حرفتان تاثیر خودش را از دست می‌دهد و کودک نسبت به برآورده کردن خواسته شما بی‌توجه می‌شود. در چنین مواقعی بیشتر والدین رو به خشونت می‌آورند یا خودشان اقدام به انجام آن کار می‌کنند. اشتباهی که باعث می شود کودک روش از زیر کار در رفتن را یاد بگیرد!

راه حل اصلاح تربیت اشتباه چیست؟

یک بار حرفتان را به کودک بزنید و نحوه انجام کار و زمان آن را برای کودک مشخص کنید. اگر انجام داد که چه بهتر. اگر انجام نداد، فقط یک بار به او تذکر بدهید و کنار بنشینید تا او کاری را که درخواست کرده‌اید انجام دهد. مدام مراقب بچه نباشید و مثل سایه او را دنبال نکنید تا ببینید بالاخره کاری را که خواسته‌اید انجام می‌دهد یا نه. بلکه منتظر عمل کردن او باشید. اگر کودک باز هم سرپیچی یا بی‌توجهی کرد، به او بگویید که چه عاقبتی انتظارش را می‌کشد. این عاقبت ممکن است نتیجه طبیعی کارش باشد (مثل پوسیدن دندان‌هایش در صورت مسواک نزدن) یا تنبیهی که شما برای او در نظر گرفته‌اید. بهترین تنبیه هم محروم کردن کودک از فعالیت مورد علاقه او مثلا پارک رفتن یا بستنی خوردن برای مدت معین است.