چطور موضوع طلاق را با کودکان در میان بگذاریم؟

زندگی همیشه روی خوشش را به ما نشان نمی‌دهد. ممکن است با همه تلاشی که برای ساختن و حفظ زندگی مشترکتان دارید مجبور شوید آن را خاتمه دهید. آن هم در شرایطی که جز شما و همسرتان، فرزندان هم تحت تاثیر این تصمیم قرار می‌گیرند. از سوی دیگر طلاق همیشه برای تمام طرفین آن آسیب‌هایی به همراه دارد. فرزندان شما ممکن است با طلاق، از تنش رابطه پدر و مادر یا سردی این رابطه نجات پیدا کنند، اما با فقدان و کاستی‌های زندگی «تک والدی» و سختی‌های بعد از آن مواجه خواهند شد.

اگر در این مرحله سخت از زندگی‌تان قرار دارید و نمی‌دانید چطور موضوع جدایی را با فرزندانتان در میان بگذارید که برای آنها قابل فهم باشد و در عین حال چطور رفتار کنید که کمترین آسیب را ببینند،

به نکته‌ها زیر در مورد موضوع طلاق توجه کنید:

1- در مورد موضوع طلاق پنهان‌کاری نکنید:

فرزند شما دیر یا زود از موضوع جدایی مطلع خواهد شد. سعی نکنید با سکوت در این باره، دروغ گفتن یا وارونه جلوه دادن شرایط فرزندتان را فریب دهید. برخی والدین ممکن است فکر کنند با تظاهر به عادی بودن شرایط، و حتی ادامه زندگی مشترک زیر یک سقف، می‌توانند از فرزندشان محافظت کنند. بهترین راه بیان صادقانه شرایط است؛ آن هم به شیوه‌ای که کودک آسیب نبیند. بنابراین در قالب جملاتی کوتاه و بدون حاشیه‌های بی‌ربط، به او بگویید: «از این به بعد ممکنه شکل زندگیمون کمی عوض بشه. ما تصمیم گرفتیم جدا از هم زندگی کنیم ولی این به معنی این نیست که دیگه مامان بابای تو نیستیم. تو می‌تونی هر دوی ما رو هر وقت دلت خواست ببینی.» مسئولیت گفتگو درباره طلاق وظیفه یک والد نیست و این گفتگو باید همزمان با حضور پدر و مادر و در فضایی آرام انجام شود.

2- حمایت کامل خود را به فرزندتان نشان دهید:

فرزند شما باید مطمئن شود که با این جدایی همچنان فرزند شما است و قرار نیست یکی از والدینش را برای همیشه از دست بدهد. بسته به میزان درک کودک، به او بگویید: «ما همچنان پدر و مادر تو هستیم و هر وقت که بخوای به ما دسترسی داری. هنوز دوستت داریم و هنوز هم هر مشکلی پیش بیاد می‌تونی به ما بگی.» و در عمل هم به این گفته‌ها پایبند باشید و مسئولیت والد بودن خود را به عهده بگیرید.

3- به کودک اجازه دهید احساساتش را ابراز کند:

بعد از مطرح کردن موضوع طلاق با کودک، ممکن است عکس‌العمل‌های متفاوتی را ببینید؛ از بهت و سکوت گرفته تا بی‌قراری، گریه، شکایت و قهر کودک. خود را برای این ابراز احساسات آماده کنید و جز صبوری و عشق پاسخ دیگری به فرزندتان ندهید. این که شما هم پا به پای کودک گریه کنید یا او را سرزنش و دعوا کنید که چرا با موضوع کنار نمی‌آید، فقط اوضاع را بدتر خواهد کرد.

ممکن است کودک واکنش‌هایی مثل خشم، پرخاشگری، افسردگی، اضطراب فراگیر، شب‌ادراری، دندان‌قروچه، بی‌اشتهایی، اختلالات خواب و… نشان دهد. در این صورت بهتر است از یک روانشناس کودک کمک بگیرید تا اضطراب کودک را مدیریت کنید.

نکته:

کودک را مجبور نکنید موضوع طلاق شما را مثل یک راز در دلش نگه دارد و به دوستان و اطرافیان نگوید. اجازه دهید هر طور راحت است رفتار کند و با هر کس که دوست دارد در این باره گفتگو کند. رازداری و پنهان‌کاری درباره شرایط جدید فشار روانی زیادی را به کودک تحمیل خواهد کرد.

4- به فرزندتان احساس گناه ندهید:

فرزند شما کوچکترین نقشی در وضعیت فعلی زندگی شما ندارد. او مسئول اختلافات شما نیست و قرار نیست واسطه یا قاضی میان شما و همسرتان باشد. بنابراین با توضیحات خسته کننده درباره زندگی مشترکتان، توضیح دادن درباره علت طلاق، اخلاق‌های بد طرف مقابل و رنج‌هایی که در زندگی مشترک کشیده‌اید، کودکتان را آزار ندهید. به هیچ وجه نگویید که به خاطر تو تا اینجا زندگی را ادامه دادیم یا به خاطر تو طلاق می‌گیریم. فرزند شما نباید خود را مسئول مشکلات پدر و مادرش بداند. همچنین او نباید تصویری دیو مانند از یک والد و فرشته‌طور از والد دیگر داشته باشد. پس یکدیگر را مقابل چشمان کودکتان تخریب نکنید.

5- کودک را برای زندگی جدید بعد از طلاق آماده کنید:

برای فرزندتان توضیح دهید که از این به بعد با چه کسی زندگی خواهد کرد و هر چند وقت یک بار می‌تواند والد دیگر را ببیند. با او فقط درباره حال و آینده صحبت کنید و هیچ حرفی از گذشته و این که چرا به اینجا رسیده‌اید، نزنید. از اطرافیان هم بخواهید با حرف‌های منفی درباره طلاق شما، ذهن کودک را آشفته و مسموم نکنند.

6- جواب‌های مناسب را در خصوص طلاق از قبل آماده کنید:

کودکان درک چندانی از اتفاقات رخ داده میان پدر و مادرشان ندارند و ممکن است سوالات زیادی بپرسند. مثلا: «چند وقت یه بار می‌بینمت؟»، «یعنی منو دیگه دوست نداری؟»، «تو چرا دیگه پدر/مادرم رو دوست نداری؟»، «من کار بدی کردم که دارید جدا می‌شید؟»، «تو قراره با یکی دیگه عروسی کنی؟» و… . برای این سوالات پاسخ‌های محبت‌آمیز، کوتاه، ساده و قابل فهم آماده کنید تا وقتی کودک از شما پرسید، غافلگیر نشوید و از پاسخ باز نمانید.

7- در خانه محیط امنی را برای کودک فراهم کنید:

فرزندتان باید بداند که در خانه هر دو والد به یک اندازه صاحبخانه است. بنابراین اگر حضانت فرزندتان به عهده شما نیست، باز هم در خانه خود اتاقی را برای او در نظر بگیرید که وسایل و لباس‌هایش در آنجا باشند. هیچ‌گاه طوری رفتار نکنید که فرزندتان احساس کند در خانه پدر یا مادر خود، مهمان است.

8- کودک را پاس ندهید:

چه در جریان طلاق و چه بعد از آن، شما و همسرتان هر دو در مقابل سوالات، ناراحتی‌ها و خواسته‌های کودک مسئول هستید. بنابراین وقتی فرزندتان چیزی از شما می‌پرسد یا درخواست و نیازی دارد، او را به والد دیگر پاس ندهید. با این کار احساس اضافی بودن و خواسته نشدن به فرزندتان می‌دهید. مثلا نگویید: «چرا از من پول می‌خوای؟ برو به بابات/مامانت بگو!» بلکه بگویید: «اگر پول لازم داری با پدرت/مادرت صحبت می‌کنم که هزینه رو جور کنیم.» همچنین به هیچ عنوان کودک را به چشم پیام‌رسان یا جاسوس رابطه خود و همسر سابقتان نبینید و اجازه دهید در محیطی امن و آرام، کودکی‌اش را بکند.

9- روال روزمره زندگی کودک را حفظ کنید:

درست است که بعد از طلاق اوضاع متلاطم و بی‌ثبات می‌شود اما همیشه به یاد داشته باشید که هیچ چیز به اندازه بی‌ثباتی زندگی، برای کودک استرس‌زا نیست. برای دور ماندن کودک از استرس و اضطراب، تا حد ممکن روال سابق زندگی او را حفظ کنید. این روال شامل ساعات خواب و بیداری، نحوه ارتباط با دوستان و اقوام، رفتن به باشگاه یا مهدکودک سابق و… می‌شود.

10- در موقعیت‌های خاص با همسرتان حضور داشته باشید:

اگر می‌توانید، در برخی موقعیت‌های خاص مثل تولد کودک، رفتن به پارک و کنسرت و… همراه با همسرتان باشید و کودک را همراهی کنید. با این کار فرزندتان را از فضای پرتنش طلاق دور نگه داشته‌اید و به او ثابت کرده‌اید که طلاقتان، چیزی از مسئولیت والد بودن شما کم نکرده است.