ذهن کودک را چگونه برای یادگیری آماده کنیم؟

ذهن کودک همچون دفتری سفید است. شاید خیلی کلیشه‌ای به نظر برسد. اما بهترین تعبیری که می‌توان برای فرآیند یادگیری کودک نیز به کار برد این است که بگوییم ذهن بچه‌ها مثل یک باغچه کوچک است. باغچه‌ای که هر چه در آن بکارید به سرعت رشد می‌کند و به ثمر می‌نشیند و کم کم بزرگ و پهناور می‌شود. وظیفه شما به عنوان یک والد این است که تا می‌توانید ذهن فرزندتان را خلاق و پذیرا و به عبارتی این باغچه را آماده کاشتن کنید.

بهترین زمان این کار هم قبل از رفتن به مدرسه است چون کودک به محض ورود به پیش دبستانی یا دبستان با حجم زیادی از اطلاعات مواجه می‌شود و اگر از قبل ذهنی آماده نداشته باشد در یادگیری به مشکل می‌خورد.

روانشناسان می‌گویند یادگیری فرایندی است که خودش نیاز به آموختن دارد و این آموزش باید به مرور و در قالب بازی و سرگرمی به کودک داده شود.

برای آن که ذهن کودک را برای یادگیری مطالب جدید آماده کنید

این 5 راهکار ساده و مفید را به کار ببندید:

1. کودکتان را کنجکاو و پرسشگر بار بیاورید:

بچه‌ها اغلب سوالات زیادی می‌پرسند و در مواجهه با پدیده‌های جدید می‌پرسند «چرا» و «چطور». اما گاهی بعضی موضوعات برای کودک کنجکاوی برانگیز نیستند و ممکن است به سادگی از کنار آنها رد شود. در همه حال سعی کنید ذهن فرزندتان را پرسشگر و کنجکاو نگه دارید و اگر جایی سوال نمی‌پرسد خودتان جرقه سوال را در ذهن او بزنید. مثلا بگویید: «می‌دونی چرا آدما باید شب‌ها بخوابن؟» یا «می‌دونی پرنده‌ها چطوری بچه به دنیا میارن؟» با همین سوالات ساده می‌توانید مفاهیم تازه‌ای را به فرزندتان بیاموزید که برای او قابل تعمیم دادن به بقیه ابعاد زندگی هستند. مثلا او با شنیدن پاسخ این دو سوال به اهمیت کارکرد ذهن و جسم پی می‌برد یا با مقدمات تولید مثل جانوران و چگونگی به دنیا آمدن بچه آشنا می‌شود.

2. مهارت مشاهده را در کودک تقویت کنید:

بچه‌ها خیلی وقت‌ها سرسری و ساده از کنار موضوعات می‌گذرند. در صورتی که پاسخ بسیاری از موضوعات در «مشاهده» نهفته است. بهترین راه برای آموزش، مشاهده روندها، اتفاقات و مسائلی است که برایمان عادی و بی‌اهمیت شده‌اند. بنابراین توصیه می‌کنیم با فرزندتان به طبیعت بروید و پدیده‌های اطراف‌تان را مشاهده کنید. به درختان، برگ‌ها، سنگ‌ها و حشرات نگاه کنید و درباره آنها حرف بزنید.

رفتار حیوانات را در زیستگاه‌شان زیر نظر بگیرید و یا به شباهت‌ها و تفاوت‌های آنها دقت کنید. با هم گیاهی را بکارید و مراحل رشد آن را ببینید. در خیابان وقتی ماشین جدیدی می‌بینید درباره آن صحبت کنید و از ویژگی‌هایش بگویید. شاید فکر کنید این‌ها اطلاعات زیادی برای یک کودک هستند. درست است اما قرار نیست کودک همه این اطلاعات را در ذهن خود نگه دارد. مهم این است که حواس او به آنچه در اطرافش می‌گذرد جمع شود و به هر چیزی دقت و توجه کافی داشته باشد.

3. بازی‌های فیزیکی و پر جنب و جوش ذهن کودک را تقویت میکند:

درست است که بازی‌های فکری برای تقویت ذهن کودک عالی هستند اما هر قدر از اهمیت فعالیت‌های بدنی در تقویت قوای ذهنی کودک بگوییم کم است. بازی‌هایی که نیاز به تحرک دارند یا تعادل کودک را به چالش می‌کشند با درگیر کردن حواس پنج‌گانه کودک تمرکز او را بالا می‌برند و خب کیست که نداند تمرکز تا چه حد برای یادگیری اهمیت دارد؟ بازی‌های فیزیکی فرزندتان را با مفاهیمی مثل فاصله، قدرت، شتاب، جهت و… آشنا می‌کند. این مفاهیم بعدها در مدرسه و در یادگیری علوم و ریاضی حسابی به کار فرزندتان خواهند آمد.

4. به بهانه یادگیری با هم آشپزی کنید:

شاید فکر کنید آشپزی با کودک پر از دردسر و کثیف کاری و اتلاف وقت است؛ به شما حق می‌دهیم. اما به همان اندازه هم پر از تجربه‌های نو و ارزشمند است. آشپزی فقط پختن غذا در کنار یکدیگر نیست. کودک هنگام آشپزی با انواع مواد (از جهت تجربه لمسی و چشایی) آشنا می‌شود. با مفهوم اندازه آشنایی پیدا می‌کند و حجم و دما و جرم و چگالی را می‌فهمد. طبیعی است که منظورمان آموزش دادن این مفاهیم ثقیل به یک کودک 5-6 ساله نیست.

شما اصلا نیاز ندارید حین آشپزی به کودک بگویید حجم یعنی چه و چگالی چیست. همین که کودک پیمانه‌ها را می‌بیند، اندازه ظروف را می‌سنجد. مواد را در ظرف‌های مختلف می‌ریزد. با جامد و مایع و گاز سر و کله می‌زند و… ذهن او را با این مفاهیم آشنا می‌کند. بعدها وقتی کودک به مدرسه رفت و مفهوم حجم یا جرم را خواند تجربیات عملی زیادی در ذهنش دارد تا بتواند این مفاهیم جدید را با آنها تطبیق دهد.

5. برای تفریحات علمی برنامه ریزی کنید تا ذهن کودک برای یادگیری آماده باشد:

کودک را به مکان‌هایی ببرید که پر از علم و اطلاعات است. موزه ها، سایت‌های ستاره بینی، آزمایشگاه‌های کودک و نوجوان، کتابخانه‌ها و… بهترین نمونه‌های این اماکن هستند. مربیان حاضر در این اماکن به خوبی می‌دانند چطور فرزندتان را در عین سرگرم کردن عاشق علم و دانش کنند. علاوه بر این، دانشی که از طریق مواجهه عینی با اشیا، نمادها، ابزارها و روایت‌های موجود در این اماکن کسب می‌شود همیشه در ذهن کودک می‌ماند و او را نسبت به تاریخ، جغرافیا، هستی شناسی و… کنجکاو و علاقمند می‌کند.

نویسنده: آرزو رستم زاد